80 jaar vrijheid

Een selectie uit onze archieven en fotocollecties

 

1. Ondergedoken piloot in Muiden bevrijd
2. De bevrijding van Hilversum
3. Unieke beelden van de bevrijding van Naarden
4. Verzetsstrijder uit Ankeveen viert de vrijheid
5. Plakboek van een Blaricums meisje over de bevrijding
6. Tragedie in Loosdrecht vlak voor de bevrijding
7. “Herdenking Bevrijdingsdag 1946” Kortenhoef
8. De bevrijding van Bussum
9. Bevrijders in Laren
10. Monument voor verongelukte vliegers in Nederhorst den Berg
11. Wederopbouw na de bevrijding in Huizen

 

Ondergedoken piloot in Muiden bevrijd

Muiden 1945, enkele dagen na de bevrijding. De Amerikaanse piloot Claude Murray poseert in het midden van het gezelschap, naast het meisje in het wit. Maandenlang zat hij gedurende de oorlog in Muiden ondergedoken, nadat hij tijdens een bombardementsvlucht naar Duitsland neerstortte in het IJsselmeer. Samen met de lokale bevolking viert hij de vrijheid.

📷 SAGV032.7+12469

 

De bevrijding van Hilversum

Oud-verzetsman Gé Verheul vertelt over de bevrijding van Hilversum in de film Gooise Getuigen: Herinneringen uit de Oorlogsjaren (1990) door de Hilversumse Werkgroep Herdenking mei ’40-’45.

Bekijk hier de volledige film Gooise Getuigen: Herinneringen uit de Oorlogsjaren (SAGV084+2).

 

Unieke beelden van de bevrijding van Naarden

Acht minuten aan filmmateriaal met nooit eerder vertoonde beelden van de bevrijding van Naarden in mei 1945. Een medewerker van Archief Gooi en Vechtstreek vond deze parel van historisch beeldmateriaal onlangs tijdens een herinventarisatie van een nog onderbelicht deel van het archief. In de aanloop naar de viering van 80 jaar vrijheid is het een vondst die op geen beter moment onder de aandacht had kunnen komen.

Bekijk de historische beelden.

Of lees verder over de achtergrond van dit archiefmateriaal.

📷 Filmstill uit de beelden van de bevrijding van Naarden (SSAN119+18). Juichende mensen langs de Rijksweg verwelkomen de Canadese bevrijders.

 

Verzetsstrijder uit Ankeveen viert de vrijheid

Het is de zomer van 1945. Bob de Geus, in 1923 geboren in Ankeveen, was tijdens de Tweede Wereldoorlog lid en verkenner van de verzetsgroep ‘Albrecht’. Nu Nederland is bevrijd, wordt hij uitgenodigd voor een ‘eindreünie’ van de verzetsgroep. In het archief van Bob de Geus zit niet alleen de uitnodiging, maar ook een kaart van het menu dat tijdens de reünie werd genuttigd. Later, in 1980, werd De Geus Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht.

📷 Uitnodiging en menu voor de eindreünie van verzetsgroep Albrecht op 17 augustus 1945. Uit het archief van Bob de Geus, als lid en verkenner van de verzetsgroep, 1943-1945 (SAGV369+9).

 

Plakboek van een Blaricums meisje over de bevrijding

Vlak na de bevrijding schrijft een Blaricums meisje in haar plakboek het volgende: “The soldier who had the guard in Blaricum gave me some ‘chew thrills’. We learn the most typical words now!” Het pakje kauwgom op de foto kreeg ze van een geallieerde soldaat, dat ze bewaarde in een plakboek met aandenkens uit de periode rond de bevrijding. Zo staat het boek vol uitnodigingen, foto’s en krantenknipsels van feesten en concerten in het Gooi georganiseerd door Engelse en Canadese soldaten. Onlangs kreeg Archief Gooi en Vechtstreek het boek geschonken. Het is opgenomen in onze Collectie Tweede Wereldoorlog (SAGV030+806).

 

Tragedie in Loosdrecht vlak voor de bevrijding

Vlak voor de bevrijding trof het noodlot Loosdrecht. Als represaille voor het neerschieten van een Duitse onderofficier, werden op 20 maart 1945 tien leden van het verzet geëxecuteerd voor het gemeentehuis. Waarom en door wie de onderofficier is neergeschoten, juist zo kort voor de aanstaande bevrijding, is altijd een raadsel gebleven. De tien verzetslieden zaten gevangen in kamp Amersfoort. Na de fusillade werden ze tijdelijk begraven op de hervormde begraafplaats aan de Oud-Loosdrechtsedijk. Tegenwoordig herinnert het oorlogsmonument aan het Jaap Zeldenrijkplantsoen nog aan dit tragische moment in de Loosdrechtse geschiedenis.

📷 Tijdelijke graven van de tien op 20 maart 1945 gefusilleerde personen op de hervormde begraafplaats aan de Oud-Loosdrechtsedijk. Fotograaf: Jacques Stevens (SAVG032.5+7144).

Bron/meer lezen:
R. Karssemeijer, “Herinneringen van Wim Beuving die in de oorlog in het gemeentehuis woonde” in: Historische Kring Loosdrecht, 51e jaargang nummer 223, voorjaar 2024, 28-35.

 

“Herdenking Bevrijdingsdag 1946” Kortenhoef

Herdenken en feestvieren op dezelfde dag? In 1946 gebeurden beide op zaterdag 4 mei. Dit document uit het archief van het Gemeentebestuur Kortenhoef bevat het programma van het dorp voor die dag. Overdag werd een stoet georganiseerd met versierde wagens. ’s Avonds vond de herdenking plaats: een concert en “een marsch” begeleid door fakkels en lampions.

Hoewel het op het eerste gezicht misschien gek lijkt dat Bevrijdingsdag op 4 mei werd gevierd, is de verklaring simpel. 5 mei viel in 1946 namelijk op een zondag en daarom werd het bevrijdingsfeest een dag eerder gevierd.

📷 Het programma van het bevrijdingsfeest en de herdenking in 1946, uit het archief van het Gemeentebestuur Kortenhoef (SAGV052+408).

 

De bevrijding van Bussum

📷
1. Militairen lopend met een kar in de Nassaulaan tijdens de bevrijding. Fotocollectie Winthorst (SSAN092W+N1.045.1).
2. Gezicht op een ter gelegenheid van de bevrijding versierde paal op het plein bij de toegang tot de Nassaulaan bij de Vlietlaan. Fotocollectie Winthorst (SSAN092W+N1.034.1).
3. Aanwijsborden na de bevrijding bij de Huizerweg – Amersfoortsestraatweg. Fotocollectie Bussum (SSAN092B+8536).
4. Het Duitse gezag van tijdens de bezetting verlaat het Gemeentehuis op instructie van de Binnenlandse Strijdkrachten. Fotograaf: Klaus Malten (SSAN092B+12509).
5. Kinderen verzamelen handtekeningen van de bevrijders. Fotograaf: Klaus Malten (SSAN092B+12511).
6. Kinderen krijgen wittebrood met boter van de bevrijders. Fotograaf: Klaus Malten (SSAN092B+12512).
7. Binnenlandse Strijdkrachten bewaken de Duitse bezetters bij het pensionaat Mariënburg aan de Brinklaan na de bevrijding. Fotocollectie Winthorst (SSAN092W+B11.050.1).
8. Ceremonie voor het Gemeentehuis op 6 mei 1945. Uit fotoalbum van de familie Verhaar (SSAN092B+12612).
9. Defilé op de Brinklaan rond de bevrijding. Fotocollectie Winthorst (SSAN092W+B12.027.2).
10. Uitdelen van sigaretten tijdens de intocht van de bevrijders. Fotocollectie Winthorst (SSAN092W+B2.015.1).
11. Autorit in open auto met witte ster van de bevrijders. Uit fotoalbum van de familie Verhaar (SSAN092B+12539).
12. De eerste Canadezen worden toegejuicht. Fotograaf: Klaus Malten (SSAN092B+12522).
13. Frederik van Eedenweg, met Apostolische Kerk, bij feestelijkheden na de bevrijding. Fotocollectie Bussum (SSAN092B+8498).

 

Bevrijders in Laren

“Wat had er van de wereld moeten worden zonder deze bevrijders?” Zo luidt het bijschrift van deze foto. In de dagen na de bevrijding op 5 mei 1945 trok de Britse Polar Bear Division door het Gooi om Duitse troepen te ontwapenen. Zo kwam de divisie ook langs Laren, waar de tanks veel aandacht trokken. Dit resulteerde onder andere in deze foto, waarop duidelijk te zien is: we zijn bevrijd!

📷 SAGV032.7+12425

 

Monument voor verongelukte vliegers in Nederhorst den Berg

In Nederhorst den Berg vond in de nacht van 14 mei 1943 een tragisch ongeluk plaats: een vliegtuig van de Royal Air Force (RAF) crashte en alle vijf bemanningsleden verloren daarbij het leven. Na de bevrijding begon de RAF zoveel mogelijk informatie te verzamelen over alle gesneuvelde of spoorloos geraakte geallieerde vliegers. Zodoende worden in een brief van het gemeentebestuur van Nederhorst den Berg uit oktober 1945 de vijf namen vermeld van de verongelukte bemanningsleden: Norman Hudspith, James Austin Thomson, Albert Frederick Hopley, Paul Oliver Ethier en Thomas Ferguson How.

Vele jaren later treft Ton Kuijs, medewerker van de Historische Kring Nederhorst den Berg, een foto uit hun eigen collectie aan van het bemanningslid Hopley en start een onderzoek naar het verschrikkelijke lot van de vijf jongemannen. Zijn onderzoek leidde in 2019 tot het oprichten van een monument ter nagedachtenis aan de verongelukte vliegers.

📷 Brief van de burgemeester van Nederhorst den Berg in antwoord op de Militaire Commissaris in de Eerste Militaire Afdeeling, over de opsporing van de in Nederhorst den Berg verongelukte geallieerde vliegers. De namen worden in een bijlage genoemd. Uit het archief van het gemeentebestuur van Nederhorst den Berg (SAGV376+862).

Bronnen/meer lezen:
Werinon, tijdschrift van de Historische Kring Nederhorst den Berg, nummers 95 en 98.

 

Wederopbouw na de bevrijding in Huizen

Direct na de bevrijding begint men in heel het land met de wederopbouw. Zo ook ‘Potterie de Driehoek’, een grote aardewerkfabriek die in Huizen was gevestigd. In het archief van de fabriek is een conceptbriefje aangetroffen uit juni 1945, bedoeld om gestuurd te worden naar alle afnemers. In het briefje wordt beschreven hoe het bedrijf de ‘crisis’ heeft overleefd en hoe de gebouwen eraan toe zijn. Afsluitend met de vraag “of U er ook heelhuids bent afgekomen” geeft het briefje een blik op een bedrijf dat na de oorlog weer gaat beginnen met productie.

📷 SSAN209+79

Op onderstaande foto, uit hetzelfde archief, zien we enkele medewerkers van de fabriek vlak na de bevrijding. De kapotte ruiten waar in het briefje over gesproken wordt, zijn duidelijk te zien.

📷 SSAN209

 

 

 

 

5 mei 2025