In de archieven van het Streekarchief komen Oost en West elkaar op allerlei manieren tegen. Voor enkele reizigers waren verre windstreken bekend terrein, maar meestal was de eerste ontmoeting tussen Oost en West nieuw en onverwacht.

Net als in voorgaande jaren laten wij u dit zien aan de hand van documenten uit onze archieven.

De kompasroos

Windrichtingen zijn essentieel om een kaart te kunnen lezen. Op deze kaart uit 1740 staan niet alleen de windrichtingen aangegeven, maar ook de omliggende steden en dorpen.

Dit is de nieuwe kaart van ‘Gooilandt’ met links (noord) de vestingstad Naarden, in het midden het dorp Hilversum en onder (west) de rechte en strakke grenzen van de landerijen van ’s-Graveland.

De blauwe kompasroos die onderaan is afgebeeld, is een afbeelding van het kompas dat op de Kooltjesberg heeft gestaan. Het kompas wijst de plaatsen aan die vanaf deze berg te zien waren. De Kooltjesberg, op de grens van Huizen en Blaricum, was met 39,2 meter boven NAP het hoogste punt in het Gooi.

New York, New York

Fabrikant Gijsbert Haan kan in Nederland geen werk vinden en verhuist in 1847 naar het onbekende New York om daar een nieuw leven op te bouwen.

In deze brief, verstuurd aan de Gouverneur van Noord-Holland, staat de opgave van inwoners uit Hilversum die zich in New York gingen vestigen. Het is een interessante bron, want het hoe en waarom van hun verhuizing staat ook vermeld.

De meeste mensen vertrokken uit religieuze overwegingen. Een groep lidmaten had zich in 1834 afgescheiden van de Nederlands Hervormde Kerk en werd in Nederland niet erkend als een nieuw kerkgenootschap. Velen van hen zochten hun heil in de Verenigde Staten. Zo ook Gijsbert Haan die gedeeltelijk vertrok uit ‘godsdienstige beginselen en gedeeltelijk uit gebrek aan werk.’

Een Hilversummer bij de VOC

Voor matroos Dirk Hendriksen Gijse was kennismaken met nieuwe culturen zijn werk. Hij voer in 1719 onder de vlag van de VOC naar Oost-Indië.

Uit deze verklaring uit 1725 van het gemeentebestuur van Loosdrecht blijkt dat Dirk Gijse in 1722, tijdens zijn werk voor de VOC, in Azië is overleden. De ouders van Dirk konden met deze verklaring het loon van de overleden matroos bij de VOC claimen.

Opvarenden op de schepen van de VOC kunt u vinden op de website van het Nationaal Archief. Zo is Dirk geregistreerd als matroos op het schip De Prattenburg dat met ongeveer 300 man naar Oost-Indië voer. Hij was verantwoordelijk voor de waak- en roergang: het laden en lossen en het af- en aanslaan van de zeilen.

Een paspoort aanvragen

Ja, dat mocht toen nog! Mevrouw De Graaf uit Blaricum ging in klederdracht op de foto toen zij een paspoort wilde aanvragen.

Deze foto komt uit het register van afgegeven paspoorten van de gemeente Blaricum. De foto’s van de personen die een paspoort aanvroegen werden in dit register geplakt. Dergelijke registers zijn lang niet in iedere plaats bijgehouden. Dat maakt dit tot een bijzondere bron.

Alle foto’s in dit register staan in onze Beeldbank. Zo ook die van mevrouw De Graaf.

Op reis naar Constantinopel

Op 22 juni 1908 vertrok de heer Bijlard per trein naar Constantinopel. In zijn dagboek beschreef hij zijn reis vanuit Utrecht, langs Keulen, Wenen en Sofia.

Constantinopel blijkt een grote stad, ‘prachtig gelegen aan de Bosporus’ met ‘mooije moskeëen’. In zijn beschrijvingen maakt hij veel vergelijkingen met de situatie in Holland. Zo rijden er in Constantinopel geen ‘wagens met vrachten als in alle steden in Holland’, omdat de straten daar te steil voor zijn.

Het dagboek geeft een goed beeld van de belevingswereld van een Hilversummer aan het begin van de vorige eeuw.

Mansinam

Lambertus van Hasselt woonde samen met zijn ouders op het Indonesische eiland Mansinam. Als christelijke zendelingen hadden zij veel contact met de inwoners van het tropische eiland.

Op deze foto uit 1890 ziet u de achtjarige Lambertus van Hasselt tussen zijn ouders staan, omringd door enkele inwoners van Mansinam. In 1901 verhuisde Lambertus naar Hilversum, nadat hij een paar jaar in het tehuis voor zendelingskinderen in Utrecht woonde. Hij werd in Hilversum benoemd tot hoofdonderwijzer van de plaatselijke Geuzenschool.

Deze foto is afkomstig uit het fotoalbum dat Van Hasselt in 1926 kreeg ter gelegenheid van zijn 25-jarig ambtsjubileum.